Οι θεωρίες περί καταγωγής των Βλάχων δίνουν και παίρνουν αλλά καμιά επιστημονική κοινότητα δεν έχει καταλήξει σε κάποιο αποτέλεσμα. Πράγμα που δίνει τροφή σε πολλούς τόσο ιστορικού,ς ερευνητές, ιστοριοδίφες κλπ, να μας φέρνουν όλο και νέες θεωρίες περί καταγωγής των Βλάχων ή Αρμάνων...
Θα χρησιμοποιήσω εδώ πολλές φορές τον όρο Βλάχος παρότι αυτό δεν χρησιμοπιείται από τους ίδιους τους Βλάχους. Δεν το χρησιμοποιώ υποτιμητικά αλλά γιατί είναι όρος που οι πρόγονοί μας μόνον αυτό γνωρίζανε και ιστορικά προσδιόριζε πάντα την ομάδα των Αρμάνων. Έχω διαβάσει πάρα πολλές θεωρίες περί της προέλευσης του ονόματος "Βλάχος". Ο Γερμανός Gustav Weighand, μεγάλος μελετητής των Βλάχων ή Αρομούνων ισχυρίζεται οτι η λέξη Βλάχος έχει παλιογερμανοκελτική ρίζα από το Walha=Welh=Welsch όρος με τον οποίον τα Γερμανικά και κέλτικα φύλα χρησιμοποιούσαν για τους λατινόφωνες. Ο όρος αυτός μετατράπηκε από τους Σλάβους σε Vlah (Βλαχ).
Άλλοι ερευνητές, θέλουν πάλι, ο όρος Βλάχος να προέρχεται από το αιγυπτιακό Φεάχ=αγρότης ενώ κάποιοι νεώτεροι το φέρνουν σε συνδιασμό με την δωρική λέξη βλαχά=βέλασμα...
Η πρώτη γραπτή αναφορά του όρου Βλάχου γίνεται από τον Κεδρηνό τον 10ο αιώνα αλλά και στην Αλεξιάδα, η Άννα Κομνηνή μας μεταφέρει οτι "οδίτες βλάχοι εφόνευσαν τον αδερφό του Βούλγαρου Τσάρου" κοντά στις Πρέσπες. Την ίδια εποχή φέρεται να έχουν ισχυρή παρουσίαση στην Ήπειρο ενώ οι αργότερα Δεσπότες της Ηπείρου επανδρώνουν με ειδικές μονάδες Βλάχων το στρατό τους. Τον 14ο αώνα ισρύουν στην Θεσσαλία την Μικροβλαχία απ' όπου προέρχεται και ο όρος Κουτσόβλαχος (από την τουρκική Κιουτσούκ=μικρό + Ουλάχ=βλάχος). Στην διάρκεια της Οθωμανικής αυτοκρατορίας ακολουθούν τη μοίρα της Βαλκανικής καταφέρνουν όμως να έχουν ειδικά προνόμια. Στον παραπέρα ρου της ιστορίας, οι Βλάχοι ταυτίστηκαν με το ελληνικό στοιχείο και έδωσαν παντού το παρών. Στους αγώνες, στα γράμματα, στις ευεργεσίες.
Δεν είναι σκοπός να αναλύσουμε εδώ όλες τις θεωρίες περί καταγωγής κλπ αλλά να προβάλλουμε μέσα από από λίγες φωτογραφίες τον πολιτισμό τους.
Μερική άποψη της Βωβούσας σε φωτογραφία του Γερμανού Βαλκανιολόγου Gustav Weigand στα 1899.
Βλάχος και Βλάχοι αρματωλοί της Πίνδου σε φωτογραφία των αδερφών Μανιάκα. Οι Βλάχοι της Πίνδου από τον 15ο αιώνα είχαν συμφωνήσει με την οθωμανική πύλη, να φυλάσσουν μόνοι τους τις διαβάσεις της Πίνδου. Ο θεσμός αυτός κράτησε σχεδόν μέχρι το τέλος της Οθωμανικής αυτοκρατορίας στην περιοχή.
Βλάχα της Πίνδου αρχές του 1900. Η ενδυμασία της και τα κοσμήματά της μας φανερώνουν την εύπορη καταγωγή της.
Το Συρράκο χτίστηκε περίπου τον 15ο αιώνα μ.Χ. από βλαχόφωνους πληθυσμούς. Στη διάρκεια της τουρκοκρατίας αποτέλεσε πρωτεύουσα της αυτοδιοίκητης ορεινής κοινότητας του Μαλακασίου, η οποία περιλάμβανε ορεινά χωριά στα όρια ττων σημερινών νομών Ιωαννίνων και Τρικάλων. Την περίοδο αυτή γνώρισε σημαντική οικονομική ανάπτυξη χάρη στα μεγάλα κοπάδια γιδοπροβάτων, στο εμπόριο και στην αργυροχρυσοχοϊα που διαδόθηκε στο χωριό από τους γειτονικούς Καλαρρύτες.
Το Συρράκο συμμετείχε στην επανάσταση του '21 με αρχηγό τον γιατρό του Αλή πασά τον Ιωάννη Κωλέττη. Μαζί με τους γειτονικούς Καλαρρύτες ήταν τα μοναδικά χωριά την Ήπειρο που συμμετείχαν στην επανάσταση κατά τον πρώτο χρόνο της. Η επανάσταση στην περιοχή καταπνίγηκε γρήγορα από δυνάμεις του Χουρσίτ και το χωριό καηκε ολοσχερώς. Ξαναχτίστηκε στο διάστημα 1825-1828 και τα επόμενα χρόνια απέκτησε πάλι οικονομική δύναμη.
Συρρακιώτες προύχοντες την περίοδο του μεσοπολέμου.
Οι Καλαρρύτες είναι ορεινός οικισμός που βρίσκεται στις δυτικές πλαγιές της γεωτεκτονικής ζώνης της οροσειράς της Πίνδου. Ο οικισμός ήκμασε ιδιαίτερα τον 18αι. με το εμπόριο και την ανάπτυξη της χειροτεχνίας. Κατά την περίοδο αυτή αρκετοί κάτοικοι των Καλαρρυτών διατηρούσαν εμπορικούς οίκους σε πολλά ευρωπαΪκά κέντρα.
Βοσκοί προβάτων στους Καλαρρύτες τη δεκαετία 50/60
Αν και σύμφωνα με αρχαιολογικές έρευνες το Μέτσοβο φαίνεται να κατοικείται από την αρχαιότητα και αν λάβουμε υπόψιν τα λατινικά τοπωνύμια της περιοχής, βλέπουμε μια προφανώς ισχυρή ρωμαϊκή παρουσία στην περιοχή παρόλα αυτά αξιοσημείωτο είναι το γεγονός οτι από τον 10ο αιώνα και ως τα τέλη τους 18ου αιώνα, το Μέτσοβο τελεί υπό προνομιακό καθεστώς.Ο Κων/νος Πορφυρογέννητος τον 10ο αιώνα, ο Ανδρόνικος ο Γ' τον 14ο αιώνα, ο σουλτάνος Μουράτ ο Β' το 1430 και ο σουλτάνος Μεχμέτ Δ' το 1659 παραχωρούν διαδοχικά στο Μέτσοβο και στα γειτονικά χωριά προνόμια, με τα οποία παρέχονται οικονομικές ευκολίες, πολιτικές ελευθερίες καθώς και διοικητική και εκκλησιαστική αυτονομία. Στόχος τους είναι η εξασφάλιση της συνεργασίας των κατοίκων στον έλεγχο της ορεινής διάβασης του Ζυγού ή της Κατάρας, μέσω της οποίας επικοινωνεί η Ήπειρος με τη Θεσσαλία και τη Δυτική Μακεδονία.
Το Μέτσοβο χάρη στα ιδιαίτερα αυτά προμόμια σημείωσε σημαντική εμπορική, οικονομική, πνευματική και πολιτιστική πρόοδο. Ακόμη, λόγω της γεωγραφικής του θέσης, αποτέλεσε συγκοινωνιακό κόμβο ιδιαίτερης σημασίας.
Κοπέλα μεστοβίτισσα με την βαρέλα για το νερό (φωτό: James Burke)
Γιαγιά φτιάχνει το μαλλί (φωτό: James Burke)
Καφενείο στο Μέτσοβο: Ο παπάς, ο χωροφύλακας, ο τσοπάνος και στο βάθος ο έμπορας.
Κεφαλόβρυσο Ιωαννίνων
Βλάχα από το Κεφαλόβρυσο στον αργαλειό με την τοπική ενδυμασία. Χαρακτηριστικό το καπέλο.
Φώτης Βράκας
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου