Ψυχολογία ηπειρώτη επιτηρητή

Πρωί εξετάσεων, αυτής της θεσμοθετημένης ταλαιπωρίας των εφήβων, που η νεοελληνική κοινωνία όρισε ως τελετουργικό μύησης στον κόσμο των «μορφωμένων» ενηλίκων. Ξυπνάω από έναν φριχτό εφιάλτη. Πάντα, το πρωινό των εξετάσεων ξυπνάω από εφιάλτες, είναι το παράσημό μου από την εποχή των «δικών μου» Πανελλαδικών. Στο εξεταστικό κέντρο οι...
επιτηρητές μαζευόμαστε από νωρίς. Κάποιες σκόρπιες, αμήχανες κουβέντες μεταξύ μας, κάποια βλέμματα που δείχνουν ότι δεν είμαι ο μόνος που ξύπνησε με εφιάλτη. Ο Πρόεδρος της επιτροπής μας ανακοινώνει τις αίθουσες στις οποίες θα επιτηρήσουμε και μας επισημαίνει για μια τελευταία φορά το σωστό τρόπο να κολλάμε το μαύρο αυτοκόλλητο πάνω από το όνομα του υποψηφίου. Είμαστε 20 επιστήμονες μαζεμένοι σ’αυτήν την αίθουσα και συζητάμε για το σωστό τρόπο να κολλήσεις το μαύρο αυτοκόλλητο. Το μαύρο αυτοκόλλητο είναι πολύ σημαντικό. Αν δεν μπει σωστά το μαύρο αυτοκόλλητο, τότε «το μέλλον ενός παιδιού θα καταστραφεί». Το μαύρο αυτοκόλλητο είναι ο βασιλιάς των αυτοκόλλητων…

Μοιράζονται οι φάκελοι, πηγαίνουμε στις αίθουσες. Απ’έξω ακούγονται οι οδηγίες του Προέδρου προς τους συγκεντρωμένους υποψηφίους, και έπειτα η προσευχή στον Κύριο ημών. Ο Κύριος ημών θα βοηθήσει τους υποψηφίους να τα πάνε καλά στις εξετάσεις. Όμως ο Κύριος ημών θα βοηθήσει μόνο τον έναν στους τρεις υποψηφίους, και γι’αυτό η προσευχή στον Κύριο ημών πρέπει να είναι πάρα πολύ πειστική.

Τα παιδιά μπαίνουν σιγά-σιγά και κάθονται στις θέσεις τους. Παράξενο. Δεν χρειάζεται να τους δώσω οδηγίες. Έχουν υπολογίσει από πριν τη θέση τους στην αλφαβητική σειρά και κάθονται μεθοδικά στο αντίστοιχο θρανίο. Τόσα χρόνια, και δεν μου έχει τύχει να καθίσουν σε λάθος θρανίο. Τα ίδια παιδιά που λίγες μόνο μέρες πριν δεν μπορούσαν με τίποτα να φτιάξουν μια γραμμή της προκοπής στην πρωινή συγκέντρωση (και γιατί?) τώρα κάθονται σιωπηλά, και πάντα στο σωστό θρανίο. Αν δεν ελέγξω ότι τα παιδιά κάθισαν στο σωστό θρανίο, τότε «το μέλλον ενός παιδιού θα καταστραφεί». Αυτά τα θρανία δεν είναι τα ίδια με κείνα που πάνω τους δίνουμε τη ζωή μας κάθε μέρα. Δεν έχουν ζωγραφιές, δεν έχουν «ο Δημήτρης αγαπάει τη Μαρία», έχουν μόνο το αυτοκόλλητο με τον μοναδικό κωδικό του υποψηφίου. Αυτά τα θρανία είναι οι βασιλιάδες των θρανίων…

Μα ούτε και τα παιδιά είναι τα ίδια. Είναι παγωμένα και φοβισμένα. Είναι 18 χρονών παιδιά, είναι η Ζωή η ίδια, και είναι παγωμένα και φοβισμένα. Και ξέρεις φίλε, δεν υπάρχει τίποτα πιο θλιβερό από ένα φοβισμένο παιδί. Δεν υπάρχει τίποτα στον κόσμο που να αξίζει το φόβο ενός παιδιού. Τίποτα!

Τα θέματα αργούν. Κάποιοι παίζουν με το καπάκι του μπουκαλιού με νερό που έχουν μαζί τους. Το στρίβουν από δω, το στρίβουν από κει, το βγάζουν και το ξαναβάζουν. Αυτό το καπάκι είναι ο μόνος τους φίλος εκείνη τη στιγμή, είναι το μόνο που μπορεί να τους ηρεμήσει. Αυτό το καπάκι έχει θεραπευτικές ιδιότητες. Αυτό το καπάκι είναι ο βασιλιάς των καπακιών…

Έχω ένα ταλέντο: λέω κρύα αστεία. Το χρησιμοποιώ. Έχω ένα κρύο αστείο για κάθε παιδί και κανα-δυο για όλη την αίθουσα. Συνήθως τα παιδιά μου στο σχολείο δεν γελούν με τα αστεία μου. Αγαπιόμαστε όμως, κι έτσι με αντιμετωπίζουν συγκαταβατικά, μπορεί ακόμη και να υποκριθούν ότι γελάνε για να μου κάνουν το χατίρι. Μερικά μου το ξεκόβουν να μην τολμήσω να πω κι άλλο, αλλά κι εγώ μπορεί να τιμωρήσω μερικούς ταραξίες λέγοντάς τους ένα έξτρα ανέκδοτο στο διάλειμμα. Σήμερα όμως όλοι γελάνε με τα αστεία μου. Το έχουν ανάγκη να γελάσουν, γιατί για λίγο σταματάνε να τρέμουν κι ο φόβος υποχωρεί. Τα σημερινά μου αστεία είναι πολύ πετυχημένα. Τα σημερινά μου αστεία είναι οι βασιλιάδες των αστείων…

Κάπου στο γραφείο του Προέδρου, μέσω του ειδικού συστήματος έρχονται τα θέματα. Φωτοτυπούνται σε μηχάνημα που έχει καλοσυντηρηθεί (αν χαλάσει στα μέσα της χρονιάς, μπορεί να μείνει χαλασμένο για μέρες, αλλά στις εξετάσεις όχι, όχι, ποτέ!) και γίνεται ο έλεγχος. Οι υπεύθυνοι ελέγχουν τις φωτοτυπίες προσεχτικά. Οι φωτοτυπίες πρέπει να είναι καθαρές. Οποιαδήποτε τυχαία κουκίδα πάνω στη φωτοτυπία των θεμάτων μπορεί να αλλοιώσει ένα σημείο στίξης, ένα μαθηματικό σύμβολο. Οποιαδήποτε τυχαία κουκίδα πάνω στη φωτοτυπία των θεμάτων «μπορεί να καταστρέψει το μέλλον ενός παιδιού». Αυτές οι συγκεκριμένες τυχαίες κουκίδες είναι οι βασιλιάδες των κουκίδων…

Μοιράζω τα θέματα. Τα παιδιά ξαναπαγώνουν. Το πρόσωπο του αγοριού στο τρίτο θρανίο χαλάρωσε (Χρήστο τον λένε, πάντα θέλω να μαθαίνω τα ονόματά τους. Μιλάω ακόμη στο δρόμο με παιδιά που έτυχε να επιτηρήσω πριν χρόνια). Τον είδα που γρήγορα πήγε στο δεύτερο θέμα και το τσέκαρε: είναι μάλλον μέσα σ’αυτά που ξέρει καλά. Όμως γυρνώντας προς την έδρα, βλέπω την Ξένια στο πρώτο θρανίο να έχει κοκκαλώσει. Θέλω να της πω να ηρεμήσει, να κοιτάξει ήρεμα τα θέματα και να απαντήσει ψύχραιμα όσα ξέρει. Δεν επιτρέπεται όμως, γιατί η εξέταση έχει αρχίσει, και αν το κάνω θα σημαίνει ότι τη βοήθησα, και αν τη βοηθήσω τότε είναι σαν να αδικώ ένα άλλο παιδί. Το να συμβουλεύσεις ένα παιδί να ηρεμήσει, «μπορεί να καταστρέψει το μέλλον ενός παιδιού». Αν μπορείς να υπερασπιστείς με οποιοδήποτε λογικό σύστημα τη φράση που μόλις έγραψα, σε παραδέχομαι.

Στο μεταξύ έχω ρίξει μια γρήγορη ματιά στα θέματα. Αν δεν έχεις κάνει αυτή τη δουλειά μπορεί να σου φανεί περίεργο αυτό που θα σου πω, αλλά κοιτάζοντας τα θέματα βλέπω μέσα τους ονόματα παιδιών, παιδιών που είχα στο σχολείο. Ξέρω ότι ο Γιώργος μπορεί να την πατήσει στις αριθμητικές πράξεις, είναι επιπόλαιος και φέτος τα νούμερα στις πράξεις δεν είναι τόσο απλά. Η Άννα θα κολλήσει στην κετόνη (ένωση Γ, στο τρίτο θέμα φέτος). Δεν με ακούει, ενώ τις έχω πει εκατό φορές ότι οι αντιδράσεις του καρβονυλίου είναι πολύ σημαντικό ζήτημα. Τώρα όμως με έπιασε ένα ξαφνικό άγχος. Βλέπω ότι στο τέταρτο θέμα, στο τελευταίο ερώτημα, η λύση δεν είναι αυτή που φαίνεται αρχικά, και σκέφτομαι το Μιχάλη. Μιλάμε για απίστευτο παιδί, μόνο που είναι βιαστικός ο μπαγάσας και ξέρω ότι δεν θα τη δει την παγίδα πάνω στη φούρια του. Αν δεν απαντήσει σ’αυτό το τελευταίο ερώτημα μπορεί να χάσει οριακά την Ιατρική, που είναι ο καημός του. Αν δεν απαντηθεί το τελευταίο ερώτημα, τότε «το μέλλον ενός παιδιού θα καταστραφεί». Το τελευταίο ερώτημα είναι ο βασιλιάς των ερωτημάτων…

Ήρθε όμως η ώρα! Ο πρώτος υποψήφιος παραδίδει το γραπτό του. Το ελέγχω ξανά και ξανά, ακόμη και στις σελίδες που έμειναν λευκές, μήπως και υπάρχει κάποιο διακριτικό, κάτι που θα δώσει το σήμα σε ένα βαθμολογητή στην άλλη άκρη της Ελλάδας ότι πρέπει να βάλει κάτι παραπάνω (νομίζω ότι ούτε οι παράνομοι μηχανισμοί των Κομμουνιστών δεν έχουν καταφέρει κάτι τέτοιο, αλλά ποτέ δεν ξέρεις). Διαγράφω προσεχτικά τα κενά, και πιάνω να κολλήσω το αυτοκόλλητο. Τόσα χρόνια το κοροϊδεύω, και τόσα χρόνια τρέμω μη και δεν το κολλήσω σωστά. Φέρνω σε πέρας αυτό το τιτάνιο καθήκον και με έχει λούσει ήδη κρύος ιδρώτας. Σπάω ελαφρώς το πρωτόκολλο: «καλά αποτελέσματα φίλε!». «Σας ευχαριστώ κύριε!», μου απαντάει. «Κύριος» , σκέφτομαι από μέσα μου. Παιδί μου, δεν θέλω να’μαι «κύριός» σου, «κύριο» έχουν μόνο τα σκυλιά του κάναπέ. «Κύριος», μόνο και μόνο επειδή για τρεις ώρες στεκόμουν από πάνω σου. Αν ήξερες ότι κάθε φορά που επιτηρώ, είναι σα να πεθαίνω, θα ξέχναγες και τον πληθυντικό και τις αστικές ευγένειες, που άλλους μπορεί να τους κάνουν να φαίνονται σημαντικοί, αλλά εμένα όχι. Δεν θέλω να’μαι «κύριός» σου, μα σύντροφος και συνοδοιπόρος, όπως προσπαθώ να είμαι για τα παιδιά στο δικό μου σχολείο. Αν ήξερες μόνο τι σκέφτομαι…

Κλείνω. Στην τηλεόραση μιλάνε για μένα. Με λένε κοπανατζή και ανίκανο. Λένε ότι παίζω με την ψυχολογία σου. Λένε ότι σου καταστρέφω (πάλι) το μέλλον. Λένε ότι δεν σέβομαι το ιερό σου δικαίωμα να συντριβείς στις μυλόπετρες των Πανελλαδικών. Αυτό το ιερό δικαίωμα δεν είναι σαν τα άλλα δικαιώματα. Αυτό το ιερό δικαίωμα «μπορεί να καταστρέψει το μέλλον ενός παιδιού». Αυτό το ιερό δικαίωμα είναι ο βασιλιάς των ιερών δικαιωμάτων…

Καλή αντάμωση φίλε! Ξέρεις πού…

του Λευτέρη Παπαθανάση

πηγή