Πέτρινα γεφύρια του Δήμου Ζίτσας

Φωτογραφίες και ιστορικές αναφορές για 14 πέτρινα γεφύρια στο Δήμο Ζίτσας σε διάφορα χωριά του.
Ένας θησαυρός που αφθονεί στην Ήπειρο και στο Δήμο Ζίτσας, λόγω της εδαφικής μορφής και των πολλών αναγκών που αυτή δημιούργησε στους προγόνους μας, είναι τα πέτρινα γεφύρια. Ο θησαυρός...

αυτός που οι προγονοί μας, δημιούργησαν και μας κληροδότησαν απλόχερα είναι τα πέτρινα γεφύρια που έκτισαν. Έδιναν λύση στην ανάγκη της επικοινωνίας με τα γύρω χωριά, στην ανάγκη για πρόσβαση σε αγρούς και βοσκοτόπια, τους δύσκολους χειμερινούς μήνες.
Γεμάτος ο Δήμος Ζίτσας, γεμάτη η Ήπειρος, και η Ελλάδα, από πετρογέφυρα. Άλλα μεγάλα, ξακουστά και ονομαστά όπως το θρυλικό γεφύρι της Άρτας. Άλλα μικρά, ξεχασμένα και παρατημένα στο πέρασμα των χρόνων.
Για να κτιστούν αυτά τα μικρά έργα τέχνης και, στις μέρες μας πια, μνημεία πολιτισμού, οι πρώτες ύλες υπήρχαν . Γεμάτη η άγονη περιοχή μας από πέτρες. Οι κτιστάδες ήδη είχαν αναπτύξει την τέχνη τους. Προερχόμενοι κυρίως από τα θρυλικά μαστοροχώρια της Ηπείρου, δημιουργοί εντυπωσιακών αρχοντικών, ξεκίνησαν να δημιουργούν τις γέφυρες.
 

Αρχικά γινόταν η επιλογή της περιοχής. Διάλεγαν τα μέρη όπου το ποτάμι στένευε. Εκεί στηνόταν η ξύλινη σκαλωσιά, το ξυλότυπο. Επάνω σε αυτό προχωρούσε το κτίσιμο του γεφυριού ταυτόχρονα και από τις δύο πλευρές, τις βάσεις. Σταδιακά προχωρούσε προς τα επάνω διαμορφώνοντας το τόξο. Το δέσιμο του γεφυριού γίνονταν από κονίαμα χρησιμοποιώντας πρώτες ύλες όπως ασβέστη, νερό, χώμα , κεραμίδι και ασπράδια αυγών!

Τα πέτρινα γεφύρια του Δήμου Ζίτσας

Ζαλογγογέφυρο στο Κάτω Ζάλογγο

Ένα πανέμορφο γεφύρι χαμένο πλέον μέσα στην κοιλάδα του Ζαλογγίτικου ποταμού. Συνέδεε τα Ιωάννινα με την Παραμυθιά πριν ακόμη χτιστεί το γεφύρι της Βροσίνας. Είναι μια πολύ στενή, επικίνδυνη αλλά συγχρόνως και πολύ τολμηρή αλλά και όμορφη κατασκευή. Ευτύχως συντήρηθηκε πρόσφατα και έτσι θα μπορούμε να το θαυμάζουμε για πολλά χρόνια ακόμη. Κατασκευάστηκε το 1605 με χορηγία της Μονής Μακραλέξη.

Γεφύρι της Βροσίνας

Το γεφύρι της Βροσίνας, βρίσκεται εντός του οικισμού, δίπλα στην βρύση. To χωριό Βροσίνα συναντάται στην παλιά εθνική οδό Ιωαννίνων- Ηγουμενίτσας. Το γεφύρι είναι μονότοξο με δύο βοηθητικά τόξα. Η παράδοση αναφέρει ότι χτίστηκε με χρήματα της Μονής Μακρυαλέξη (Λάβδανη). Το αρχικό όνομα του οικισμού ήταν Βρουσίνα. Με αυτή την ονομασία ορίστηκε ως έδρα της κοινότητας Βρουσίνας. Το όνομα διορθώθηκε σε Βροσίνα στις 16/10/1940.

Γεφύρι της Παλιουρής

Το ένα από τα δύο γεφύρια του ποταμού Σμολίτσα που στέκουν ακόμη όρθια. Ένα πανέμορφο γεφύρι στο πίο στενό σημείο της κοίτης του Σμολίτσα. Είναι θεμελιωμένο πάνω σε βράχια. Το γεφύρι χτίστηκε το 1835. Η αρχική ονομασία του χωριού ήταν Δραγομή. Μετονομάστηκε σε Παλιουρή το 1955, πέρνωντας την ονομασία της παρακείμενης Μονής της Παλιουρής η οποία ιδρύθηκε το 1373, αφιερωμένη στο Γενέσιο της Θεοτόκου. Η επωνυμία του μοναστηριού σύμφωνα με την παράδοση οφείλεται στην κατάφυτη από παλιούρια (αγκαθωτούς θάμνους) περιοχή και στην εύρεση πάνω σ'αυτά της εικόνας της Παναγίας.

Γεφύρι στη Μπριάμινα στο Σακελλαρικό

Πέτρινο μονότοξο γεφύρι, έξω από το Σακελλαρικό. Βρίσκεται στη περιοχή της Μπριάμινας, θαμμένο σήμερα κάτω από την άσφαλτο του οδικού δικτύου. 

Θαμμένο Γεφύρι στην Κληματιά
 

 
Πέτρινο μονότοξο γεφύρι που συναντάται λίγο έξω από το χωριό Κληματιά. Είναι θαμμένο κάτω από το σύγχρονο οδικό δίκτυο.

Οδογέφυρο στην Κληματιά
 

 
Πέτρινο οδογέφυρο που βρίσκεται, εντός του οικισμού.

Γεφύρι στον Βελτσιστινό ποταμό στην Κληματιά

Ενώ έχουμε συνηθίσει να ακούμε για γεφύρια που γκρεμίζονται. Αυτό εδώ το γεφύρι ακολούθησε αντίστροφη πορεία και βγήκε στο φως το καλοκαίρι του 2008. Το Γεφύρι είχε μπαζωθεί (όπως και οι γειτονικοί μύλοι) όταν το 1958 έγινε η σύνδεση με τα νερά της Λαψίστας. Το όνομα του ποταμού (Βελτσίστικος) προέρχεται απο την αρχική ονομασία του οικισμού. Το χωριό Βελτσίστα μετονομάστηκε σε Κληματιά το 1928.

Γεφύρι στο Βαγενίτι
 

Μονότοξο γεφυράκι το οποίο γεφυρώνει τον Βαρκό ο οποίος χύνεται στο Σμολίτσα. Δυστυχώς πλέον έχει τσιμεντωθεί το μισό για να περνάνε τα αυτοκίνητα. Ο Βαρκός είναι ξηροπόταμος του Σμόλιτσα που φουντώνει το χειμώνα. Το γεφύρι το κατασκεύασαν για να πηγαίνουν στην Πογδορά (Μπογδορά) σημερινή Λυκοστάνη. Απο το γεφύρι περνούσαν και οι Ιταλοί που εβγάζαν τα πετρέλαια στη Πογδόρα. Εδώ και λίγους μήνες το γεφύρι αυτό είναι θαμμένο κάτω από τον νέο δρόμο πού έγινε στα Γραμμενοχώρια.

Γεφύρι του Γκουσντάνη στο Βασιλόπουλο
 

Το γεφύρι του Γκουσντάνη βρίσκεται στο Βασιλόπουλο και δυστυχώς είναι θαμμένο από νεώτερη επίστρωση του καταστρώματός του! Σύμφωνα με μαρτυρίες κατοίκων της περιοχής το γεφύρι έχει χτιστεί γύρω στο 1300 το οποίο όμως δεν τεκμηριώνεται από πουθενά.

Οδογέφυρο στη Μεταμόρφωση
 

Βρίσκεται λίγο μετά τη διασταύρωση της Μεταμόρφωσης στο δρόμο προς το κεντρικό Ζαγόρι (νομός Ιωαννίνων). Εξυπηρετούσε παλαιότερη χάραξη του οδικού δικτύου.

Γεφύρι του Γκίνου στο Σουλόπουλο
 

Γκρεμισμένο πλέον το γεφύρι του Γκίνου κάτω απο το Σουλόπουλο. Το γεφύρι γεφύρωνε τον ποταμό Σμολίτσα. Κατσκευάστηκε το 1788 με χορηγεία του Χατζημάνθου Γκίνου από τους Νεγάδες Ζαγορίου, στον οποίο άνηκε και το χωριό εκείνη την εποχή.

Πετρογέφυρο του Τύρια στο Γκρίμποβο
 

Τα απομεινάρια του πετρογέφυρου του Τύρια, το οποίο ανατίναξαν οι Άγγλοι την κατοχή. Βρίσκεται κοντά στο σημείο που ο Τύριας σμίγει με τον Καλαμά δίπλα στην παλιά εθνική οδό Ιωαννίνων - Ηγουμενίτσας.

Γεφύρι στην πηγή Κεφαλή στη Λευκοθέα
 

Το γεφύρι στην πηγή Κεφαλή ανάμεσα στη Λευκοθέα και το Κοκκινόχωμα στον παραπόταμο Σμολίτσα. Η τεράστια πηγή βρίσκεται κάτω από τον γκρεμό και τροφοδοτεί με άφθονο νερό το ποτάμι. Η αρχική ονομασία του χωριού είναι Αραχοβίτσα. Το 1955 μετονομάστηκε σε Κεφαλόβρυσο. Το 1961 απέκτησε τη σημερινή του ονομασία: Λευκοθέα. Αποτελούσε χωριό των Γραμμενοχωρίων και ένα από τα αρχαιότερα της επαρχίας Κουρέντων αναφερόμενο συχνά σε Ηπειρωτικά μεσαιωνικά κείμενα.

Θεογέφυρο στο Λίθινο
 

Φυσικό πέτρινο γεφύρι. Γεφυρώνει τον ποταμό Καλαμά. Το γεφύρι δημιουργήθηκε από το τρύπημα των νερών του Καλαμά αλλά οι ντόπιοι το ονόμασαν Θεογέφυρο γιατί είπαν πως το έφτιαξε ο Θεός για να βοήθησει μία μικρομάνα η οποία είχε αποκλειστεί στην απέναντι όχθη μία μέρα που ο Καλαμάς είχε πλημμυρήσει απο μία νεροποντή.

του Αλέξη Αυδή

πηγή