Άλλη μια ομάδα που ζει στην Ήπειρο και για την καταγωγή τους υπάρχουν ένα σωρό θεωρίες είναι οι Σαρακατσαναίοι.
Κάποιοι τους θέλουν να κατάγονται από τα Δωρικά φύλα. Άλλοι πάλι λένε πως είναι απόγονοι νομαδικών ποιμενικών ελληνικών φύλων κλπ. Γεγονός είναι, ότι το όνομα Σαρακατσάνος εμφανίζεται την περίοδο της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας και μάλιστα σαν Καρακατσάνοι....
Αναλύοντας τη λέξη θα δούμε οότι βγαίνει από το Καρά=μαύρος και Κατσάν=ανυπότακτος,φυγάς ίσως και αυτός που μετακινείται από τόπο σε τόπο! Όσον αφορά το πρώτο συνθετικό, επικρατούσε η άποψη, οτι προέρχονταν από τη μελαμψή όψη των Σαρακατσαναίων ενώ άλλοι υποστηρίζουν ότι έχει να κάνει με τις μαύρες κάπες που φορούσαν. Και τα δύο ταιριάζουν. Επίσης η θεωρία ότι οι Σαρακατσαναίοι φορούσαν μαύρα ως ένδειξη πένθους για την άλωση της Πόλης είναι καλή για τους ρομαντικούς αλλά όχι για την ιστορική αλήθεια. Αλλά δεν είναι σκοπός μας να μπούμε σε βαθιές αναλύσεις.
Αναλύοντας τη λέξη θα δούμε οότι βγαίνει από το Καρά=μαύρος και Κατσάν=ανυπότακτος,φυγάς ίσως και αυτός που μετακινείται από τόπο σε τόπο! Όσον αφορά το πρώτο συνθετικό, επικρατούσε η άποψη, οτι προέρχονταν από τη μελαμψή όψη των Σαρακατσαναίων ενώ άλλοι υποστηρίζουν ότι έχει να κάνει με τις μαύρες κάπες που φορούσαν. Και τα δύο ταιριάζουν. Επίσης η θεωρία ότι οι Σαρακατσαναίοι φορούσαν μαύρα ως ένδειξη πένθους για την άλωση της Πόλης είναι καλή για τους ρομαντικούς αλλά όχι για την ιστορική αλήθεια. Αλλά δεν είναι σκοπός μας να μπούμε σε βαθιές αναλύσεις.
Άλλη μια θεωρία που θέλουν να παρουσιάζουν κάποιοι, ότι η λέξη Σαρακατσάνος έχει να κάνει με το τοπωνύμιο Συρράκο πέφτει στο κενό, γιατί η λέξη Συρράκο προέρχεται από την αρομούνικη γλώσσα και σημαίνει φτωχός ή άγονος τόπος. Παραπέρα δε, οι Σαρακατσαναίοι μιλούσαν πάντα την ελληνική και όχι τη βλάχικη.
Λέγεται οτι η αρχική κοιτίδα των Σαρακατσαναίων ήταν η Άρτα και τα Άγραφα και οτι από δω σκορπίστηκαν. Οι Σαρακατσαναίοι στην Ήπειρο ζούσαν και αυτοί όπως και αλλού ενταγμένοι στα τσελιγκάτα τους, μικρές ομάδες οι οποίες αποτελούνταν από 20 ως 30 οικογένειες άντε και στη καλή 50. Η πολιτική του τσελιγκάτου ήταν να συμπεθεριάζουν με άλλα τσελιγκάτα ωστε να γίνονται οικονομικά ισχυροί. Βασικά το τσελιγκάτο ήταν ένα είδος συνεταιρισμού. Πιστοί στις αρχές τους και τις παραδόσεις, προτεραιότητα είχε η ομάδα και όχι το άτομο.
Στην Ήπειρο οι Σαρακατσαναίοι κινούνταν τον χειμώνα προς την νοτιοδυτική Ήπειρο ενώ το καλοκαίρι τραβούσαν προς το Ζαγόρι και την βόρειο Ήπειρο. Δύο απ τους πολλούς αγωνιστές που έδωσαν οι Σαρακατσάνοι στον αγώνα του έθνους, ήταν ο Κατσαντώνης και ο Καραϊσκάκης.
Οι Σαρακατσάνοι σήμερα έχουν σχεδόν εγκαταλείψει το νομαδικό βίο αν και πολλοί ασχολούνται με την κτηνοτροφία ακόμη και τα ανταμώματα όπως αυτό στο Γυφτόκαμπο, θυμίζουν τις παλιές εποχές.
Σαρακατσάνικος γάμος στο Τσεπέλοβο το 1932. Η νύφη στη μέση φοράει το παραδοσιακό κατακόκκινο φόρεμα του γάμου, τη λεγόμενη Τριανταφυλιά (από το αρχείο του Νικήτα Νάκα)
Σαρακατσάνοι στο Τσεπέλοβο το 1931.
Σαρακατσάνικα κονάκια (καλύβες) στην Ήπειρο.
Ομαδική φωτογραφία Σαρακατσαναίων στο Ηλιοχώρι (Ντομπρίνοβο) Ζαγορίου την περίοδο του μεσοπολέμου.
Καθοδόν για τα χειμαδιά.
Τα κονάκια τα ετοίμαζαν οι γυναίκες.
Ζαγορίσιοι Σαρακατσάνοι την περίοδο του μεσοπολέμου. Οι νεόνυμφοι και το συμπεθεριό.(απο το αρχείο του Πέτρου Φραγκούλη).
Σαρακατσάνικα κονάκια στο χωριό Ελιά (Ντάρα) Πρέβεζας.
Σαρακατσάνα σε αργαλειό στο κονάκι.
Σαρακατσάνισσες από το Σκαμνέλι Ζαγορίου τη δεκαετία του '30.
Του Φώτη Βράκα
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου